Երբ պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինները որոշումներ են կայացնում (օրինակ՝ տուգանքի որոշում), դրանք կարող են ազդել քաղաքացիների և կազմակերպությունների իրավունքների և պարտականությունների վրա: Այդ որոշումները կոչվում են վարչական ակտեր։ Եթե համարում եք, որ վարչական ակտը սխալ է կամ ոտնահարում է Ձեր իրավունքները, Դուք իրավունք ունեք այն բողոքարկելու։
Ի՞նչ է վարչական ակտը
«Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի (այսուհետ՝ Օրենք) 53-րդ հոդվածի համաձայն՝ վարչական ակտը պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի (օրինակ՝ նախարարություն, քաղաքապետարան, ոստիկանություն և այլն) կողմից ընդունված որոշում, կարգադրություն, հրաման կամ այլ անհատական իրավական ակտ է, որն ուղղված է կոնկրետ անձի կամ անձանց խմբի համար իրավունքներ և պարտականություններ սահմանելուն, փոփոխելուն, վերացնելուն կամ ճանաչելուն:
Բողոքարկման հիմքերը
Դուք կարող եք բողոքարկել վարչական ակտը, եթե այն.
- Ոչ իրավաչափ է. Օրենքի 63-րդ հոդվածի համաձայն, վարչական ակտը համարվում է ոչ իրավաչափ, եթե այն ընդունվել է`
- Օրենքի խախտմամբ (օրենքի սխալ կիրառում կամ սխալ մեկնաբանում),
- Կեղծ փաստաթղթերի կամ տեղեկությունների հիման վրա, կամ եթե փաստաթղթերից պարզ է, որ պետք է այլ որոշում ընդունվեր,
- Շահերի բախման իրավիճակում:
- Առ ոչինչ է. Օրենքի 62-րդ հոդվածի համաձայն, վարչական ակտն առ ոչինչ է (այսինքն՝ ընդունման պահից իրավաբանական ուժ չունի), եթե առկա են հետևյալ կոպիտ սխալները.
- Ակտից պարզ չէ, թե որ մարմինն է այն ընդունել,
- Ակտն ընդունել է ոչ իրավասու մարմինը,
- Ակտից պարզ չէ, թե ում է այն հասցեագրված, կամ ինչ հարց է կարգավորում,
- Ակտով Ձեր վրա դրվում է ակնհայտ ոչ իրավաչափ պարտականություն, կամ Ձեզ տրամադրվում է ակնհայտ ոչ իրավաչափ իրավունք:
- Խախտվել են վարչական վարույթի կանոնները. Օրինակ, եթե Ձեզ հնարավորություն չի տրվել արտահայտվելու գործի վերաբերյալ (Օրենքի 38-րդ հոդված), կամ գործը քննարկել է այն պաշտոնատար անձը, որն իրավունք չուներ դա անելու (Օրենքի 24-րդ հոդված):
Բողոքարկման կարգը
Վարչական ակտը կարող եք բողոքարկել.
- Վարչական կարգով. Դիմում եք այն մարմնին, որն ընդունել է ակտը, կամ վերադաս մարմնին (Օրենքի 70-րդ հոդված):
- Ոստիկանության դեպքում: Եթե Ձեզ տուգանել է ոստիկանության աշխատակիցը (օրինակ՝ պարեկը), կարող եք բողոքարկել ոստիկանության տվյալ ստորաբաժանման պետին, ապա՝ ոստիկանության պետին:
- Քաղաքապետարանի դեպքում։ Եթե որոշումը կայացրել է քաղաքապետարանի համապատասխան ստորաբաժանումը, կարող եք բողոքարկել վերադաս պաշտոնատար անձին կամ քաղաքապետին։
- Հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայության (ՀԿԱԾ) դեպքում: Հարկադիր կատարողի գործողությունները կարող եք բողոքարկել «Գլխավոր հարկադիր կատարող»-ին:
- Դատական կարգով. Դիմում եք վարչական դատարան:
ԿԱՐԵՎՈՐ. Որոշ դեպքերում, օրենքով կարող է նախատեսվել, որ նախքան դատարան դիմելը, պարտադիր պետք է բողոքարկեք վարչական կարգով: Օրինակ, «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» ՀՀ օրենսգրքի (այսուհետ՝ Օրենսգիրք) 70-րդ հոդվածի 1-ին մասը նշում է, որ օրենքով նախատեսված դեպքերում ակտը կարող է բողոքարկվել դատական կարգով միայն վարչական կարգով բողոքարկվելուց հետո: Իսկ նույն հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն, եթե ակտը բողոքարկվել է և՛ վարչական, և՛ դատական կարգով միաժամանակ, ապա բողոքը ենթակա է դատական քննության, որի դեպքում վարչական մարմնում հարուցված վարույթը կարճվում է:
Ճանապարհային երթևեկության կանոնների խախտման դեպքում. Օրենսգրքի 70-րդ հոդվածի 1-ին մասը հստակեցնում է, որ որոշ դեպքերում (օրինակ՝ ճանապարհային երթևեկության կանոնների խախտումների համար) նախ պետք է բողոքարկեք վարչական կարգով, այսինքն՝ վերադաս ոստիկանության պաշտոնատար անձին, և միայն դրանից հետո, եթե արդյունքը Ձեզ չի բավարարում, կարող եք դիմել դատարան:
Բողոքարկման ժամկետները
- Վարչական կարգով բողոքարկման ժամկետը. Օրենքի 71-րդ հոդվածի համաձայն՝ վարչական ակտը կարող եք բողոքարկել վարչական կարգով ակտն ուժի մեջ մտնելու օրվանից երկու ամսվա ընթացքում, իսկ վարչական մարմնի կողմից գործողություն կատարելու օրվանից մեկ ամսվա ընթացքում, իսկ վարչական մարմնի կողմից անգործություն ցուցաբերելու օրվանից 2 ամսվա ընթացքում։ Եթե վարչական ակտում բողոքարկման ժամկետը նշված չէ, ապա այն կարող եք բողոքարկել ակտն ուժի մեջ մտնելու օրվանից մեկ տարվա ընթացքում: Բաց թողնված ժամկետը հարգելի պատճառի առկայության դեպքում կարող է վերականգնվել:
- Դատական կարգով բողոքարկման ժամկետը. Սա արդեն կարգավորվում է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքով (ՎԴՕ)։ Այդ օրենսգրքի 72-րդ հոդվածի համաձայն՝ հայցը վարչական դատարան կարող է ներկայացվել վարչական ակտն ուժի մեջ մտնելու օրվանից երկու ամսվա ընթացքում։
Կարևոր է
- Վարչական բողոք ներկայացնելը, որպես կանոն, կասեցնում է բողոքարկվող վարչական ակտի կատարումը (Օրենքի 74-րդ հոդված): Կան բացառություններ, օրինակ՝ անհապաղ կատարման ենթակա ակտերի դեպքում:
- Միշտ ծանոթացեք Ձեր իրավունքներին և պարտականություններին, որոնք մանրամասն նկարագրված են վերոնշյալ օրենքներում:
- Անհրաժեշտության դեպքում դիմեք իրավաբանի օգնությանը:
Հուսով եմ այս լրացումներով հոդվածը առավել հստակ և օգտակար կլինի վարորդների համար։ Եթե էլի հարցեր կան, ասեք։